Trong bối cảnh công nghệ AI phát triển vượt bậc, deepfake đã trở thành một mối đe dọa không thể bỏ qua. Những hình ảnh, video hay thậm chí giọng nói giả mạo được tạo ra từ trí tuệ nhân tạo có thể khiến bạn trở thành nạn nhân của những trò đùa tai quái, hoặc tệ hơn là bị thao túng và gây ra những thiệt hại nghiêm trọng. Việc trang bị kiến thức để nhận biết deepfake là vô cùng cần thiết, giúp bạn bảo vệ bản thân và những người xung quanh khỏi những cạm bẫy kỹ thuật số này. Bài viết sẽ chỉ ra 6 dấu hiệu quan trọng để phát hiện deepfake một cách hiệu quả.
1. Sử Dụng Tìm Kiếm Ngược Hình Ảnh và Video
Một trong những cách dễ nhất để nhận biết deepfake là sử dụng công cụ tìm kiếm ngược hình ảnh hoặc video. Đây là phương pháp hiệu quả không chỉ để kiểm tra các hồ sơ giả mạo mà còn để xác định tính xác thực của nội dung deepfake.
Đối với hình ảnh, bạn có thể dễ dàng thực hiện tìm kiếm ngược bằng Google Lens. Chỉ cần mở hình ảnh cần kiểm tra và nhấp vào biểu tượng Lens (như hình minh họa). Nếu bạn thấy hình ảnh đó xuất hiện trên nhiều trang web khác nhau với tên hoặc mô tả không khớp, hoặc rõ ràng là từ một trang web ảnh stock, thì khả năng cao đó là một hình ảnh giả mạo.
Biểu tượng Google Lens trên hình ảnh, chỉ dẫn cách dùng để tìm kiếm ngược nhận biết deepfake
Nếu bạn gặp một video deepfake, các công cụ tìm kiếm ngược miễn phí như Deepware.ai có thể hỗ trợ. Những công cụ này hoạt động tương tự như việc tìm kiếm ngược số điện thoại, giúp bạn xác định nguồn gốc và tính xác thực của video.
Trong trường hợp phát hiện một hồ sơ giả mạo trên mạng xã hội, hãy tìm kiếm hình ảnh đại diện của hồ sơ đó bằng Google Lens. Tìm kiếm tên hồ sơ và tên người dùng cùng với tên mạng xã hội; sau đó chọn hình ảnh liên quan đến hồ sơ đó qua biểu tượng Lens. Ngoài ra, bạn có thể nhấp chuột phải vào hình ảnh đáng ngờ, chọn Sao chép địa chỉ hình ảnh, sau đó vào Google và chọn Tìm kiếm bằng hình ảnh trên thanh tìm kiếm Google. Dán địa chỉ hình ảnh (CTRL + V) và thực hiện tìm kiếm. Tương tự như với ảnh, nếu hình ảnh có nhiều tên khác nhau trên các trang web hoặc từ các nguồn ảnh stock, đó là dấu hiệu rõ ràng của sự giả mạo.
2. Kiểm Tra Tương Tác Trực Tiếp (Live Interaction Test)
Các vụ lừa đảo qua cuộc gọi video bằng AI đang gia tăng đáng lo ngại. Tuy nhiên, bạn có thể dễ dàng kiểm tra để không bị mắc lừa deepfake bằng một bài kiểm tra tương tác trực tiếp đơn giản.
Hãy yêu cầu người đang gọi video với bạn di chuyển đầu sang một bên thật nhanh. Nếu đó là video deepfake, chuyển động sẽ không tự nhiên mà có vẻ robot và thiếu mượt mà, dễ dàng phân biệt được với hiện tượng giật lag mạng thông thường.
Ngoài ra, bạn có thể nói điều gì đó bất ngờ, khiến đối phương phải phản ứng nhanh. Những người gọi video bằng AI thường không giỏi trong việc phản ứng tức thời, điều này sẽ khiến chúng bị bất ngờ và lộ tẩy. Nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu bất thường, tốt nhất là nên kết thúc cuộc gọi ngay lập tức.
3. Quan Sát Sự Bất Thường Trên Khuôn Mặt
Khi bạn nhìn một video hoặc hình ảnh của người thật, khuôn mặt và biểu cảm của họ sẽ trông tự nhiên. Dù AI đang dần cải thiện, các công cụ này vẫn chưa thực sự tốt trong việc tái tạo cảm xúc con người một cách chân thực.
Nếu bạn lo lắng rằng mình đang nhìn thấy deepfake, việc tìm kiếm sự bất thường trên khuôn mặt là một trong những cách dễ nhất để xác định. Hãy quan sát xem họ có thể dễ dàng thay đổi biểu cảm khuôn mặt hay không và cách miệng họ di chuyển khi nói có khớp với âm thanh không. Mặc dù không phải ai cũng nói một cách hoàn hảo, nhưng bạn vẫn có thể nhận ra liệu đó có phải là người thật dựa trên những dấu hiệu này.
4. Chú Ý Đến Các Khuyết Điểm và Bất Thường Khác
Các bức ảnh và video deepfake thường có những dấu hiệu rõ ràng cho thấy chúng không phải là thật. Ví dụ, bàn tay của người trong deepfake có thể trông không tự nhiên, đặc biệt là khi họ cố gắng đút tay vào túi quần.
Bạn cũng nên để ý đến những chuyển động bất thường. Chẳng hạn, họ có thể di chuyển cánh tay theo cách mà một người bình thường không làm. Hãy chú ý đến cách người đó tương tác với hậu cảnh nữa. Trong nhiều trường hợp, deepfake sẽ quá tách rời khỏi môi trường xung quanh đến mức trông giả tạo một cách rõ ràng.
5. Lắng Nghe Giọng Nói Robot Hoặc Bị Lỗi
Một trong những cách dễ nhất để nhận biết video deepfake là lắng nghe giọng nói. Trong nhiều trường hợp, giọng của người trong video deepfake sẽ nghe có vẻ robot, ngay cả khi đã được cải thiện bằng AI. Và trong một số trường hợp khác, bạn sẽ nghe thấy những tiếng rè hoặc lỗi trong giọng nói của họ.
Trong nhiều video deepfake, bạn sẽ nghe thấy những vấn đề âm thanh nghe giống như máy tính đang hoạt động không ổn định. Hầu hết thời gian, những lỗi này không phải do vấn đề camera mà là do người tạo deepfake đã không kiểm tra kỹ video của họ.
6. Tương Tác Kém Với Vật Thể Xung Quanh
AI nổi tiếng là kém trong việc tạo ra sự tương tác giữa người và vật thể. Có lẽ bạn còn nhớ bức ảnh deepfake Giáo hoàng mặc áo khoác Balenciaga; mặc dù trông khá thuyết phục, bức ảnh đó có một dấu hiệu rất rõ ràng cho thấy nó là giả. Chiếc thập tự giá của ngài trông giống một chiếc túi hơn là một chiếc vòng cổ. Hơn nữa, phần giữa của chiếc áo khoác lại trông giống một chiếc đai cử tạ.
Hãy để ý các tương tác vật thể kém khác có thể rõ ràng hơn ngay từ cái nhìn đầu tiên. Ví dụ, chiếc mũ hoặc kính của người trong deepfake có thể trông không tự nhiên. Hãy quan sát cách họ tương tác với bàn ghế, thức ăn và mọi thứ khác xung quanh họ.
Deepfake đang ngày càng phổ biến và nhiều trường hợp trông rất thuyết phục. Tuy nhiên, bạn thường có thể nhận biết liệu một hình ảnh hoặc video có phải là thật hay không chỉ với vài bước đơn giản. Nếu bất kỳ điều gì trông khác biệt so với cách một người bình thường sẽ phản ứng, hãy coi đó là một dấu hiệu cảnh báo.
Việc nắm vững các dấu hiệu này sẽ giúp bạn tự tin hơn khi đối mặt với những nội dung số đáng ngờ, từ đó bảo vệ bản thân và lan tỏa kiến thức hữu ích đến cộng đồng. Bạn đã từng phát hiện deepfake chưa? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
