Tôi thấy mình thật may mắn khi được lớn lên trong thế hệ game thủ tuyệt vời nhất, thế hệ thứ sáu. Khi thế giới chuyển mình từ DOS và NES sang PlayStation và Xbox, chiếc PC là con đường duy nhất để tôi khám phá và chơi game, nhờ vào các tạp chí công nghệ cùng đĩa CD demo đi kèm. Điều tôi thực sự nhớ về khoảng thời gian đó – ngoài sự vô tư của tuổi trẻ – là việc chơi game đơn giản đến nhường nào. Bạn chỉ cần cắm băng hoặc đĩa CD vào, và cầu mong bố mẹ quên mất rằng bạn đã quá giờ đi ngủ.
Chắc chắn, ngành công nghiệp game đã phát triển vượt bậc, và các tựa game thế hệ mới ngày càng to lớn và hoành tráng hơn. Nhưng bản thân trải nghiệm “chơi game” (gaming) lại mang đến cảm giác thú vị hơn nhiều ở thời điểm ấy. Thỉnh thoảng, tôi không thể không nhìn lại khoảng thời gian khi tôi biết ít hơn rất nhiều về game và công nghệ so với bây giờ, thế nhưng, tôi lại hạnh phúc hơn vô vàn.
Tổng hợp các tựa game MS-DOS kinh điển gắn liền với tuổi thơ game thủ
5. Khung hình mỗi giây (FPS) đã cướp đi niềm vui cắm vào là chơi
First-person shooter là khái niệm FPS duy nhất tôi biết
Hồi đó, FPS chỉ đơn giản có nghĩa là first-person shooter (game bắn súng góc nhìn thứ nhất). Tôi còn cảm thấy thật ngầu khi biết rằng nó là thể loại game mà bạn không nhìn thấy nhân vật của mình – Beachhead 2002, Call of Juarez, Doom và Wolfenstein 3D là những “FPS” duy nhất tôi biết. Tua nhanh một thập kỷ, và bây giờ thứ duy nhất mọi người quan tâm là frames per second (số khung hình mỗi giây). Đó là lúc tôi nói lời tạm biệt với sự sung sướng của việc không biết gì về “vấn đề hiệu năng”.
Bây giờ, tôi ngồi đó với các lớp phủ thông tin hiển thị trên màn hình, băn khoăn không biết 58 FPS có chấp nhận được không, hay tôi nên rơi vào tuyệt vọng chỉ vì tôi chỉ đạt 90 FPS thay vì con số ba chữ số mà tôi đã trả tiền cho chiếc màn hình của mình. Điều từng cảm thấy mượt mà bây giờ cần phải mượt mà. Tôi không thể tận hưởng một cảnh cháy nổ ấn tượng hay một đoạn cắt cảnh chuyển tiếp mà không xem xét tốc độ khung hình có bị sụt giảm không. Tôi từng chơi các tựa game độc quyền của Sony trên PS3 và PS4 đời đầu mà không hề biết FPS là gì – và tôi đã có những giờ phút cực kỳ vui vẻ.
Rồi tôi chuyển sang PC, và ngay lập tức, tôi không thể thưởng thức bất cứ thứ gì dưới 60. FPS là thuật ngữ đầu tiên khiến tôi cảm thấy mình phải trở thành một kỹ thuật viên chỉ để chơi game. Và một khi công tắc đó đã bật lên, không còn đường quay lại nữa.
Cấu hình PC chơi game hiện đại với Cyberpunk 2077 trên màn hình, biểu tượng cho việc ám ảnh FPS và hiệu năng
4. Tôi không thể ngừng nghĩ về nhiệt độ CPU và GPU
Tại sao quạt thổi khí nóng, và tại sao PC lại kêu ầm ĩ?
Tôi từng nghĩ nhiệt độ là thứ chỉ liên quan đến thời tiết. Bây giờ, chúng là lý do để tôi hoảng loạn giữa lúc đấu boss. Nhiệt độ GPU, nhiệt độ CPU, nhiệt độ điểm nối (junction temp) – đột nhiên tôi trở thành một nhà trị liệu phần cứng bán thời gian, lẩm bẩm những lời khẳng định cho cỗ máy của mình để nó không bị “tan chảy”. Không phải vì tôi đã dùng đồ rẻ tiền, mà vì giờ đây tôi biết có một con số mà nhiệt độ không được vượt qua, dựa trên số tiền tôi đã chi. Tôi không thể chỉ không nhìn và tận hưởng trò chơi sao?
HWiNFO (phần mềm giám sát phần cứng) nằm trên thanh tác vụ của tôi, ngay cạnh Steam. Không phải vì tôi muốn nó ở đó, mà vì tôi cần biết liệu PC của mình có đang “chạy nóng” không. Và vì lý do nào đó, nhiệt độ chỉ giảm một cách thần kỳ chỉ khi tôi bắt đầu theo dõi chúng – như thể nó biết mình đang bị nhìn chằm chằm.
Ngày xưa, một chiếc console hoặc là chạy được game, hoặc là không. Nó phát ra tiếng ồn? Kệ chứ sao? Chiếc PS4 có thể hoạt động như động cơ máy bay phản lực, và nó vẫn chạy God of War ngon lành. Không ai nói cho tôi biết về keo tản nhiệt hay căn chỉnh bơm như thể tôi đang xây dựng một lò phản ứng hạt nhân. Tôi không nên biết những thứ này. Tôi chỉ muốn chơi game. Bây giờ, nếu CPU của tôi chạm ngưỡng 85°C, tôi sẽ ôm ngực lo lắng. Tôi nhớ sự ngu ngơ. Nó đơn giản hơn – và mát mẻ hơn.
Quạt tản nhiệt AIO của dàn PC chơi game Maingear MG-1, minh họa nỗi lo về nhiệt độ CPU GPU
3. Việc mày mò cài đặt đồ họa đã giết chết niềm vui “cắm và chạy” của tôi
Cài đặt đồ họa chưa bao giờ là thứ khiến tôi phải căng thẳng
Trong một thời gian rất dài, khái niệm cài đặt đồ họa thậm chí không tồn tại đối với tôi. Tôi chỉ biết ơn khi một game chạy được. Đó mới là tiêu chí thực sự – không phải Ultra so với Low, mà là “Game này có khởi động được không hay crash ngay khi tôi nhấn Play?”. Hầu hết các trò chơi tôi lớn lên cùng đều là các bản sao chép, port game tệ hại, hoặc chỉ đơn giản là tối ưu hóa kém. Nếu chúng khởi chạy, và tôi có thể di chuyển nhân vật, thế là quá đủ. Tốc độ khung hình? Ai quan tâm? Đổ bóng? Thậm chí còn không biết bạn có thể tắt chúng đi.
Nhưng ngày nay? Ôi trời. Tôi đang lún sâu vào các “lỗ thỏ” tối ưu hóa trước khi kịp nhấn Bắt đầu game mới. Mỗi tựa game ra mắt là một sự kiện – đầu tiên Digital Foundry tung ra hướng dẫn cài đặt, rồi đến hàng giờ đồng hồ tôi thử nghiệm tổ hợp nào mang lại sự kết hợp tốt nhất giữa độ sắc nét, ổn định và “sức khỏe” về nhiệt độ. Nó giống như lắp ráp đồ nội thất IKEA mà không có sách hướng dẫn và nỗi sợ giật lag thường trực. Thành thật mà nói, điều duy nhất tôi thực sự nhớ từ việc chỉ có PS4 là sự đơn giản – tôi nhét đĩa vào, và cài đặt duy nhất tôi chỉnh là bật phụ đề, vậy thôi. Không có DLSS, không có FSR, không có giới hạn streaming texture. Chỉ có tôi, tay cầm của tôi, và một trò chơi chạy theo cách đúng ra nó phải thế. Tôi không biết mình đã dễ dàng đến nhường nào.
Card đồ họa Nvidia GeForce RTX 4070 Super Founders Edition, phần cứng đắt tiền cần tối ưu cài đặt đồ họa
2. Microtransactions đã biến game thành những trung tâm mua sắm
Tôi nhớ khi game mang lại phần thưởng, chứ không phải microtransactions
Tôi nhớ rằng ý tưởng mở khóa thứ gì đó trong game từng rất hồi hộp. Bạn làm được điều gì đó hay ho, đạt một cột mốc, hoặc chỉ cần kiên trì cày cuốc, và “bùm” – một bộ trang phục mới, vũ khí mới, hoặc màn chơi mới hiện ra như một món quà bất ngờ. Nhưng bây giờ? Thứ duy nhất hiện ra là tab cửa hàng. Trang phục không được kiếm, mà phải mua. Quá trình tiến bộ không còn là cá nhân, mà được định giá. Và điều tệ nhất? Nó hiệu quả. Tôi đã chi tiền thật cho những thứ ảo nhiều lần hơn tôi muốn thừa nhận.
Khoảnh khắc tôi thực sự nhận ra microtransactions đã “siết cổ” mình là khi tôi dành một giờ để tranh luận xem liệu một skin battle pass có “đáng giá” hay không. Không tốt chút nào. Đó không phải là cuộc trò chuyện mà tôi nên có với chính mình lúc 2 giờ sáng. Tôi nhớ khi đồng tiền duy nhất tôi cần trong game là sự kiên nhẫn, chứ không phải tiền tệ cao cấp (premium coins). Chúng ta đã đi một chặng đường dài, nhưng thật lòng mà nói, tôi sẽ nói dối nếu tôi bảo rằng tôi không nhớ những ngày hoàn thành màn chơi khó nhất của game mang lại cho bạn một phần thưởng, chứ không phải một lời nhắc nhở ghé thăm cửa hàng.
Giao dịch nhỏ duy nhất mà theo tôi là tốt đẹp, là khi tôi mua Battle Pass Fortnite vào năm 2017 cho Season 3. Nó đã “tự trả tiền” cho chính nó kể từ đó.
Góc PC gaming hiện đại với trang trí đẹp mắt, đôi khi quên đi những 'chi phí ẩn' và microtransactions
1. Tôi nhớ cảm giác chơi game, chứ không phải nghiên cứu meta
Tôi từng cố gắng hết sức, giờ thì tôi tra Google xem cách tốt nhất của người khác là gì
Đã có một thời gian tôi chỉ đơn giản là chơi game. Thua một vòng? Tôi sẽ thử lại, chơi tốt hơn, thông minh hơn. Tôi không cần tìm hiểu về tier list hay cách build vũ khí. Tôi chỉ chơi thôi. Nó thật ngây ngô, lộn xộn, và mang lại cảm giác thành tựu đáng kinh ngạc. Nhưng bây giờ, nếu tôi muốn cạnh tranh một chút thôi, tôi phải nghiên cứu bảng tính, ghi chú cập nhật (patch notes), và các chủ đề trên Reddit. Điều gì đã xảy ra với niềm vui tự mình khám phá mọi thứ?
Meta đã khiến tôi cảm thấy như chỉ có một cách “đúng đắn” duy nhất để giành chiến thắng – và tệ hơn, rằng nếu tôi không làm theo cách đó, tôi đang lãng phí thời gian của mình. Mỗi trò chơi bây giờ là một phòng thí nghiệm. Tôi kiểm tra xem cách build của mình có sự “synergy” không. Tôi băn khoăn liệu khẩu súng mình thích còn “viable” (hiệu quả) sau bản nerf mới nhất không. Thật mệt mỏi. Và điều trớ trêu là, tôi từng yêu thích thử thách tự trở nên giỏi hơn. Bây giờ, tôi chỉ học cách sao chép cách giỏi hơn của người khác.
Trường trung học được tái tạo trong Fortnite, minh họa sự phức tạp và việc học 'meta' trong game hiện đại
Tôi nhớ khi chơi game chỉ đơn giản là chơi game
Tôi không thể không cảm thấy rằng càng biết nhiều, tôi càng ít chơi.
Nghe này, tôi nhận ra rằng tôi đang tiếc nuối tuổi thơ cũng như đang nhớ về những khoảng thời gian “đơn giản” hơn – khi mọi thứ xoay quanh những thế giới mà chúng tôi đắm chìm vào, chứ không phải những bảng tính mà chúng tôi xây dựng xung quanh chúng. Ở đâu đó trên con đường, nó đã không còn là “cắm và chạy”, mà bắt đầu giống như “chuẩn bị và cầu nguyện”.
Tôi hiểu – kiến thức là sức mạnh. Và tất nhiên tôi muốn phần cứng mới nhất và tốt nhất, và tôi sẽ tiếp tục dành hàng giờ để lo lắng về khung hình và nhiệt độ, nhưng tôi không thể không cảm thấy rằng càng biết nhiều, tôi càng ít chơi. Và có lẽ, chỉ có lẽ, tôi đã tốt hơn nếu ngay từ đầu không biết tất cả những điều này.
